Hepatitis B, feiten en tips

De lever en hepatitis

De lever heeft allerlei functies en speelt een centrale rol bij de stofwisseling van eiwitten, vetten en suikers en de zuivering van het bloed. Kortom de lever is een belangrijk orgaan, de mens kan niet zonder. Soms raakt de lever ontstoken. Zo’n ontsteking wordt ook wel hepatitis genoemd. Naast andere oorzaken spelen virussen een belangrijke rol. Deze brochure geeft informatie over hepatitis B en hoe deze te voorkómen.

Wat is hepatitis B?

Hepatitis B is een leverontsteking veroorzaakt door een infectie met het hepatitis B virus. De incubatieperiode is lang met een spreiding van 2 tot 6 maanden. In meer dan de helft van de gevallen verloopt een acute infectie zonder specifieke klachten of verschijnselen. Deze virale infectie kan echter klachten van algemene aard veroorzaken zoals moeheid, koorts, slechte eetlust, spier- en gewrichtspijn, misselijkheid en braken. Soms gaat hepatitis B gepaard met geelzucht, waarbij er een gele verkleuring optreedt van oogwit en huid, met donkerder urine en juist lichtere ontlasting. Geelzucht is het gevolg van ontsteking van de lever, veroorzaakt door het virus dat zich in de lever vermenigvuldigt. Het optreden, de ernst en duur van de klachten varieert van persoon tot persoon. In het algemeen is ons afweersysteem in staat het virus uit het lichaam te verwijderen, maar helaas komt het ook voor dat het virus zich blijvend in de lever nestelt en de ziekte chronisch wordt. Het risico op het ontwikkelen van een dergelijke chronische hepatitis B infectie varieert van 90% bij de pasgeborenen, 25% tot 30% bij kinderen onder de 5 jaar tot minder dan 5% bij volwassenen. Dragers van het hepatitis B virus kunnen in meer of mindere mate ziekteverschijnselen vertonen. Andere dragers vertonen nauwelijks of geen tekenen van aanhoudende aanwezigheid van hepatitis B. in beide gevallen kan de ziekte op langere termijn leiden tot levercirrose en kanker. Drager kunnen, ook als er géén symptomen zijn, hepatitis B overdragen op anderen.

Hoe wordt hepatitis B overgedragen?

Een groot deel van de hepatitis B infecties wordt opgelopen via besmet bloed of door met bloed besmet materiaal (urine, feces, naalden of andere voorwerpen). Er is slechts een heel kleine hoeveelheid besmet materiaal nodig om het virus over te dragen. Een niet zichtbaar druppeltje besmet bloed kan al voldoende zijn. Het virus blijft in bloed, buiten het lichaam, op kamertemperatuur, besmettelijk gedurende tenminste 7 dagen. Een andere belangrijke wijze van besmetting is via seksuele overdracht (o.a. sperma en vaginaal vocht).

Zorg dat u beschermd bent

Het zorgvuldig omgaan met bloed en bloedproducten –ter voorkomen van prik-, snij-, bijt- en spataccidenten- en veilig vrijen zijn mogelijkheden om besmetting met het hepatitis B virus te beperken. De praktijksituatie wijst echter uit dat een ongeluk nog altijd in een klein hoekje zit. Vaccinatie biedt de meest effectieve bescherming tegen besmetting met het hepatitis B virus. Het afweersysteem vormt na vaccinatie in het algemeen voldoende beschermende antistoffen om afdoende beschermd te zijn tegen het hepatitis B virus. Bij een eventuele besmetting is het lichaam dan in staat snel en effectief af te rekenen met het virus, zodat ziekte wordt voorkomen.

Het hepatitis B vaccin

De huidige beschikbare vaccins tegen hepatitis B zijn recombinante vaccins, waarbij het vaccin enkel dat deel bevat dat nodig is om een beschermende afweerrespons op te roepen. Dit vaccin bootst het virus immunologisch na, zonder dat het virus bevat. Het vaccin wordt goed verdragen. In het zeldzame geval dat een bijwerking optreedt, is er meestal sprake van lichte koorts en/of plaatselijke roodheid en lichte zwelling.

Wie te vaccineren?

Virale hepatitis is wereldwijd de meest voorkomende leverziekte. Naar schatting zijn er zo’n 350 miljoen mensen met chronische hepatitis B. In Nederland draagt ongeveer 0,2% van de bevolking het hepatitis B virus bij zich; dat wil zeggen: één op de 500 inwoners is drager. Het is aannemelijk dat dit een onderschatting is. Er zijn gebieden in de wereld waar veel meer mensen geïnfecteerd zijn met het virus. Dit zijn gebieden in Afrika, Azië, delen van Zuid-Amerika, de Oost-Europese landen en de landen rond de Middellandse Zee. Het besmettingsrisico is in deze gebieden vele malen hoger dan in Nederland.

• Het is verstandig om u tegen hepatitis B te beschermen indien u tot één van de volgende behoort: personen die mogelijk seksueel contact zullen hebben met de lokale bevolking, militairen, mensen die in de gezondheidszorg gaan werken en patiënt die een verhoogde kans hebben om ter plaatse medische zorg te moeten ondergaan.
• Ook kan hepatitis B vaccinatie aan te raden zijn voor personen die regelmatig of voor langere tijd (meer dan 3 maanden) naar genoemde gebieden op reis gaan of daar gaan wonen.
• Verder is hepatitis B vaccinatie aan te raden voor personen die hiervoor ook in Nederland al in aanmerking zouden komen, zoals hemofilie- en dialysepatiënten, partners van hepatitis B dragers en homoseksuele mannen met wisselende contacten.

Vaccinatie tegen hepatitis B

Vaccinatie tegen hepatitis B gebeurt door drie toedieningen in de bovenarmspier. De vaccinaties worden meestal gegeven volgens het volgende schema:

Bij hoog risico op korte termijn wordt eventueel een aangepast schema met extra injecties gevolgd.

De duur van de bescherming wordt mede bepaald door de hoeveelheid antistoffen die na vaccinatie door het lichaam zijn aangemaakt. Daarom wordt in een aantal gevallen (gezondheidszorgwerkers of personen met andere professionele blootstelling en personen ouder dan 40 jaar) vier tot acht weken na de laatste vaccinatie wat bloed afgenomen en onderzocht of er voldoende antistoffen in het bloed zijn gevormd (de zogenaamde antistoftiter-bepaling). Als de antistoftiter onvoldoende is, worden extra injecties aangeraden. De hepatitis B vaccinatie levert het best resultaat op als u zich houdt aan het voorgeschreven vaccinatieschema.

Meer informatie of vragen?

Heeft u nog vragen of wilt u meer informatie over bescherming tegen hepatitis B of andere reizigersziekten, dan kunt u contact opnemen met zorgverlenende instanties als de GGD, travelclinic, bedrijfs- of huisarts en apotheker.