Introductie Puri-Nethol

Mercaptopurine is een kankerremmende stof (cytostaticum). Het onderdrukt ook het afweersysteem.

Artsen schrijven het voor als chemotherapie (chemokuur) bij bepaalde vormen van kanker in bloed en lymfe, zoals lymfeklierkanker en leukemie.

Mercaptopurine onderdrukt ook het afweersysteem. Het wordt daarom gebruikt bij bepaalde ziekten waarbij de afweer tegen de eigen lichaamscellen is gericht, namelijk de chronische darmziekte colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn.

Handelsinformatie

Mercaptopurine is sinds 1953 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar onder de merknaam Puri-Nethol in tabletten en onder de merknaam Xaluprine en als het merkloze mercaptopurinesuspensie FNA in een drank.

Hoe moet ik Puri-Nethol gebruiken?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?

Tabletten

• Neem de tablet zonder kauwen in met een half glas water.
• Breek de tabletten niet door. Ziet u bij het openmaken van de verpakking kapotte tabletten? Sluit de verpakking dan weer goed en breng deze terug naar de apotheek.
• Voorkom dat poeder van de tabletten zich door het huis verspreidt. Anders kunnen uw huisgenoten er mee in aanraking komen.
• Krijgt u wat poeder uit gebroken tabletten op uw huid of in uw ogen? Was uw huid dan goed af. Spoel uw ogen met veel water. Komen anderen toch met dit middel in contact? Raad hen dan aan zich meteen af te spoelen. Zo beperken ze de risico's tot het minimum.

Drank

• Omschudden voor gebruik. Gebruik voor het afmeten van de juiste hoeveelheid een maatbekertje, maatlepel of doseerspuitje.
• Drink na het innemen van de drank een beetje water.
• Voorkom morsen van de drank. Anders kunnen uw huisgenoten er mee in aanraking komen.
• Krijgt u wat van de drank op uw huid of in uw ogen? Was uw huid dan goed af. Spoel uw ogen met veel water. Komen anderen toch met dit middel in contact? Raad hen dan aan zich meteen af te spoelen. Zo beperken ze de risico's tot het minimum.

Wanneer?
Per soort kanker is er een ander type behandeling met een ander toedieningsschema. Uw arts bepaalt dit voor iedere individuele patiënt afzonderlijk.

Bij acute lymfatische leukemie kan dit medicijn het beste 's avonds gegeven worden.

Hoe lang?

Kanker
Het is afhankelijk van het type kanker hoe lang u dit medicijn moet gebruiken.

Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn
Het is afhankelijk van de ernst van de klachten hoe lang u dit medicijn moet gebruiken.

Wat te doen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel?
Voor uw directe omgeving, zoals huisgenoten, is het verstandig contact te vermijden met uw lichaamsvloeistoffen. Dit betekent niet dat aanraken of zoenen verboden is. Het gaat alleen om maatregelen om niet in aanraking te komen met urine, ontlasting, bloed, wondvocht of braaksel, omdat het geneesmiddel hierin aanwezig is.

Neem daarom tot twee dagen na de laatste dosering de volgende maatregelen.

• Mannen kunnen het best zittend plassen (net als vrouwen), om spatten te voorkomen. Was na elk toiletbezoek de handen.
• Spoel na het gebruik van het toilet tweemaal achtereen door, met het wc-deksel dicht. Zo voorkomt u spatten. Maak het toilet elke dag schoon.
• Doe kleding of beddengoed met urine, ontlasting, bloed of braaksel meteen in de wasmachine. Gebruik daarbij wegwerphandschoenen.
• Ruim urine, ontlasting en braaksel met tissues op en gooi deze weg in het toilet. Gebruik hierbij ook handschoenen. Gooi de materialen weg in een dubbele afvalzak. Maak de plek daarna eventueel schoon met een sopje. Spoel het sopje door het toilet.

Ook bloed en wondvocht kunnen het medicijn of restanten ervan bevatten. Daarom gebruikt men bij de behandeling van wonden altijd wegwerphandschoenen. U kunt verband, gaasjes en al het overige wegwerpmateriaal in een dubbele afvalzak doen.

Op welke bijwerkingen moet ik letten?

Dit medicijn heeft een krachtig werking op de celdeling, niet alleen van kankercellen of cellen van het afweersysteem, maar ook van gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan, bijvoorbeeld op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, de huid, de haren en het bloed.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het middel erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Bovendien gaan de bijwerkingen na de kuur geleidelijk over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig

• Bloedarmoede, een verhoogde kans op infecties en bloedingen, zoals bloedneuzen. Deze bijwerkingen ontstaan doordat het lichaam minder rode en witte bloedcellen en minder bloedplaatjes aanmaakt. Deze bijwerking kan ook nog één tot twee weken optreden nadat u met de behandeling bent gestopt. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw arts: onverklaarbare koorts of keelpijn, blaasjes in de mond en keel, bloedneuzen, onverklaarbare blauwe plekken en extreme vermoeidheid. Soms is het nodig de dosering te verlagen of de volgende toediening uit te stellen. Soms zijn er medicijnen mogelijk om de aanmaak van bloedcellen te stimuleren. De arts zal uw bloed daarom tijdens de behandeling regelmatig laten controleren. Door het tekort aan witte bloedcellen bent u ook bevattelijker voor infecties door virussen, bacteriën of schimmels. Neem altijd contact op met uw arts bij infecties als verkoudheid, keelontsteking, griep, steenpuisten en andere huidinfecties. Het bloed herstelt zich weer als de kuur is afgelopen.

Zelden

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, diarree, buikpijn, maagpijn en zuurbranden. Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van slokdarm, maag en darmen. Om maagpijn en brandend maagzuur te bestrijden, kan de arts een maagbeschermend middel voorschrijven. Bij misselijkheid schrijft de arts een antibraakmiddel voor. Soms helpt het om vaker te eten, maar dan kleine beetjes. Als u vaker dan één keer per dag moet braken moet u de arts waarschuwen.
• Buikpijn door vet voedsel. Dit komt omdat mercaptopurine de vertering van vetten verstoort, doordat het de aanmaak van gal beïnvloedt. U kunt dan ook extra misselijk worden van vet voedsel.
• Leverbeschadiging. Waarschuw uw arts bij een gele verkleuring van huid en oogwit en pijn boven in de buik.

Zeer zelden

• Pijnlijke mond, tong of keel. Deze bijwerkingen ontstaan door ontsteking van de slijmvliezen van mond en keel. Eten en drinken kunnen hierdoor pijnlijk zijn. In veel gevallen helpt het om op ijsblokjes te zuigen, tijdens en direct na de chemotherapie. Tijdens de chemokuur kunnen ingrepen aan uw gebit of in uw mond de klachten verergeren. Daarom is het verstandig vóór u aan de chemokuur begint, uw tandarts uw gebit te laten controleren en eventueel behandelen. Verzorg uw gebit extra goed door een aantal maal per dag te poetsen met een zachte tandenborstel. Ook kunt u spoelen met een desinfecterende mondspoeling.
• Haaruitval en kaalheid. Niet alleen van hoofdhaar, maar ook van wenkbrauwen, wimpers, oksel- en schaamhaar. Na de behandeling zal het haar na ongeveer een maand weer gaan groeien.
• Ontsteking van de alvleesklier. U merkt dit aan heftige pijn boven in de buik, uitstralend naar de rug, met misselijkheid. Waarschuw dan uw arts.
• Verminderde vruchtbaarheid bij mannen. Bij sommige mannen kan de vorming van zaadcellen verminderen, waardoor zij verminderd vruchtbaar worden.
• Huidreacties, zoals jeuk, bultjes en huiduitslag, soms veroorzaakt door allergie. In zeer zeldzame gevallen kan een ernstige allergie met koorts ontstaan. Waarschuw bij koorts een arts. De allergie kan zich ook uiten in 'angio-oedeem': een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. Als het ontstaat moet u onmiddellijk een arts bellen of naar de Eerste-Hulpdienst gaan. U mag dit middel in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek en het ziekenhuis door dat u overgevoelig bent voor dit middel. Zij kunnen er dan op letten dat u dit middel niet opnieuw krijgt.
• Dit middel kan de huid gevoeliger maken voor UV-licht (zon, zonnebank, UV-lamp). Blootstelling aan zonlicht, zelfs voor korte perioden, kan huiduitslag, jeuk, roodheid en andere verkleuring van de huid of ernstige verbranding door de zon geven. Begint u net met dit geneesmiddel? Blijf dan uit direct zonlicht, met name tussen 10.00 en 15.00 uur, draag beschermende kleding, waaronder hoed en zonnebril, smeer een zonnebrandmiddel op een met sun-block van minimaal factor 15, gebruik lippenbalsem met minstens factor 15, ga niet onder de zonnebank. Als u een ernstige reactie op de zon krijgt, staak dan meteen het gebruik en neem contact op met uw arts. U moet dan zo snel mogelijk overstappen op een ander middel.
• Kanker. Mercaptopurine kan het DNA aantasten, waardoor in zeldzame gevallen na langdurig gebruik juist kanker, zoals leukemie, kan ontstaan. De arts weegt daarom altijd het risico hierop af tegen het nut van de behandeling met mercaptopurine.

Neem contact op met uw verpleegkundige of arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen. Soms is het nodig om de dosering aan te passen zodat de bijwerkingen verminderen. Soms ook zal de arts een ander medicijn voorschrijven tegen de bijwerkingen.

Bespreek ook met uw arts of verpleegkundige als u zich zorgen maakt over bijwerkingen. Ervaart u andere bijwerkingen dan die hierboven staan? Meld dat dan aan uw apotheek, arts of verpleegkundige.

Let op
Dit middel is schadelijk voor het ongeboren kind. Vrouwen mogen niet zwanger worden als ze dit middel gebruiken. Ook mannen die dit middel gebruiken mogen hun partner niet zwanger maken. Zowel mannen als vrouwen moeten daarom een goede anticonceptie gebruiken. Ga met de anticonceptie door tot 3 maanden na afloop van de behandeling. Overleg hierover met uw arts.

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Heeft Puri-Nethol wisselwerkingen met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

• Vaccins. Meld altijd aan de arts dat u mercaptopurine gebruikt. Mercaptopurine kan de werkzaamheid van sommige soorten vaccins verminderen en de kans op bijwerkingen door de vaccins vergroten. Overleg met uw apotheker of arts als u moet worden gevaccineerd.
• Dit middel kan de werking van de bloedverdunners acenocoumarol en fenprocoumon versterken. Meld de trombosedienst dat u dit middel gebruikt of als de dosering hiervan wijzigt.
• Dit middel kan de werking van het middel fenytoïne verminderen. Fenytoïne wordt gebruikt bij epilepsie, zenuwpijn en hartritmestoornissen. Raadpleeg uw arts als u merkt dat u meer last krijgt van epilepsieaanvallen, pijn of hartritmestoornissen.
• Allopurinol en febuxostat, medicijnen tegen jicht, kunnen de bijwerkingen van mercaptopurine versterken. Mogelijk kan de arts andere medicijnen tegen jicht voorschrijven. Als u toch allopurinol of febuxostat moet gebruiken, zal de arts de dosering van mercaptopurine verlagen. Ook zal uw bloed extra gecontroleerd worden. Waarschuw uw arts als u keelpijn en koorts krijgt.
• Ribavirine, een medicijn tegen virussen. Samen met mercaptopurine geeft dit middel een verhoogd risico op bloedafwijkingen. Uw arts zal uw bloed vaker controleren. Krijgt u last van erge keelpijn in combinatie met koorts, vermoeidheid, regelmatig een bloedneus en snel blauwe plekken, neem dan direct contact op met uw arts.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt, maar ook of u bijvoorbeeld allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Als ik Puri-Nethol gebruik, mag ik dan...

autorijden?
Dit medicijn vermindert de rijvaardigheid niet.

alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van het maagdarmkanaal. Het vergroot daardoor de kans op bijwerkingen op de maag en de darmen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de chemokuur, zolang u last heeft van uw maag en darmen.

alles eten?
U kunt alles eten wat uw maag verdraagt. Bepaalde soorten voedsel zijn echter af te raden als u last heeft van uw maag. Neem de drank of de tabletten minstens 1 uur voor of 3 uur na melkproducten, zoals melk, kaas en yoghurt en zure dranken, zoals koffie, frisdranken en vruchtensappen. Melkproducten en zure dranken kunnen de hoeveelheid mercaptopurine in het lichaam namelijk verminderen.

Op deze site kunt u onder 'Klachten & ziektes', 'Maagklachten' adviezen vinden voor mensen met maagklachten. Als u last heeft van de vetvertering, kunt u beter niet te vet eten.

Wat moet ik doen als ik een dosis vergeten ben?

Het is belangrijk dat u dit medicijn consequent blijft slikken. Mocht u toch een dosis vergeten, neem deze dan zo snel mogelijk in. Maar slik geen dubbele dosis.

Als u dit middel 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over en bel uw verpleegkundige of arts.

Kan ik zomaar stoppen met Puri-Nethol?

Een kuur met mercaptopurine is zwaar en kan moeilijk vol te houden zijn, ook al helpt het u de ziekte te verslaan. Wordt de behandeling u te zwaar, bespreek dat dan met uw arts of verpleegkundige. Samen kunt u de bijwerkingen bespreken en kijken of er alternatieven zijn.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. De officieel geregistreerde gegevens van dit medicijn bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen vindt u op: www.cbg-meb.nl . Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.