Introductie Rapamune

Sirolimus is een afweeronderdrukker (immuno-suppressivum). Het remt ontstekingen en afweerreacties.

Artsen schrijven het voor na een niertransplantatie om afweerreacties te onderdrukken.

Handelsinformatie

Sirolimus is sinds 1999 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar in tabletten en als drank onder de merknaam Rapamune.

Hoe moet ik Rapamune gebruiken?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Tabletten: innemen met een half glas water.
• Drank: verdun de drank voor u hem inneemt. Vul hiervoor het spuitje volgens de gebruiksaanwijzing met de juiste hoeveelheid drank. Spuit de drank in een glas of plastic beker met voor ten minste een derde (minste 60 ml) water of sinaasappelsap. Roer dit gedurende één minuut goed door en drink het vervolgens meteen op.
  Doe opnieuw water of sinaasappelsap in het glas. Nu voor minstens twee derde (120 ml). Roer dit goed door en drink het meteen op.

Wanneer?

• Kies een vast tijdstip, dan vergeet u minder snel een dosis.
• Neem dit medicijn elke dag rond dezelfde tijd in. Het is belangrijk om dit òf altijd op een volle maag òf altijd op een lege maag te doen. Dan schommelt de hoeveelheid sirolimus in het bloed het minst.
• Bent u misselijk door dit medicijn? Neem het dan altijd bij een maaltijd in.

Hoelang?

• De behandeling start kort voor de operatie.
• Na een paar weken zal uw arts de dosering in kleine stapjes verlagen om tot een dosering te komen die nog goed werkt en het minste bijwerkingen heeft.

• Direct na de operatie gebruikt u altijd meerdere afweeronderdrukkers. Na een halfjaar tot een jaar is het vaak mogelijk met een of meer te stoppen.
• Wel moet u levenslang minstens één afweeronderdrukker blijven gebruiken.
  Als u de afweeronderdrukker niet meer verdraagt, of als het niet meer goed werkt, stapt u over op een andere afweeronderdrukker.

Op welke bijwerkingen moet ik letten?

Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven. Veel bijwerkingen zijn in eerste instantie alleen in het bloed te meten. Pas later krijgt u er ook klachten van. Om deze klachten te voorkomen zal uw arts uw bloed regelmatig controleren op aanwijzingen voor bijwerkingen.

Afweeronderdrukkers, zoals sirolimus, moet u levenslang gebruiken. Als u bijwerkingen ervaart is dat soms moeilijk vol te houden. Overleg daarom altijd met uw arts als u veel last van de bijwerkingen heeft of als u zich zorgen maakt.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Soms

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, buikpijn, verstopping of diarree. Als u veel last heeft van misselijkheid, kunt u het medicijn bij een maaltijd innemen.
  In zeldzame gevallen ontstaat ernstige diarree. Waarschuw dan uw arts.
• Meer kans op infecties, zoals verkoudheid, bronchitis, longontsteking, blaasontsteking, darminfecties, schimmelinfecties of huidinfecties. Dit komt omdat de lichaamseigen afweer tegen virussen, schimmels en bacteriën is verminderd.
  Krijgt u koorts (meer dan 38°C) of verschijnselen van een infectie? Waarschuw dan altijd uw arts.
• Pijn, zoals hoofdpijn en gewrichtspijn. Waarschuw bij ernstige hoofdpijn uw arts.
• Slechte genezing van de operatiewond of andere wonden.
• Acne of huiduitslag.
• Bloedarmoede of bloedingen, door te weinig rode bloedcellen of bloedplaatjes. Uw arts zal uw bloed hier regelmatig op controleren. U merkt deze bijwerking aan extreme vermoeidheid, snel blauwe plekken of bloedneuzen. Raadpleeg in deze gevallen direct een arts.
• Hoge bloeddruk, te veel cholesterol en vetten in het bloed en veranderingen in de hoeveelheid mineralen in uw bloed.
  Hierdoor heeft u meer kans op hart- of vaatziekten. Uw arts zal uw bloeddruk en bloed regelmatig controleren om tijdig in te kunnen grijpen. Waarschuw uw arts als u pijn op de borst krijgt of vocht vasthoudt.
• Verminderde leverwerking. Waarschuw een arts bij een gevoelige, opgezwollen buik , donkere urine of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid. Na verlaging van de dosering of na stoppen verdwijnt deze bijwerking weer.
• Verminderde nierwerking. Uw arts zal regelmatig in uw bloed controleren of de nieren nog goed werken. Bescherm uw nier door voldoende te drinken. Vraag bij uw arts na hoeveel u per dag moet of mag drinken. Raadpleeg uw arts als u binnen enkele dagen in gewicht toeneemt of als u dikke enkels of onderbenen krijgt.
• Verschijnselen van diabetes (suikerziekte). U merkt dit aan veel dorst, veel moeten plassen en moeheid. Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts.
  Heeft u diabetes en gebruikt u dit medicijn? Mogelijk heeft u tijdens de behandeling meer insuline of glucoseverlagers nodig. Meet extra vaak uw bloedglucose.
• Vasthouden van vocht (oedeem). Dit merkt u vooral aan opgezwollen enkels en voeten en een toename van uw lichaamsgewicht. Raadpleeg uw arts als u vocht vasthoudt of bij benauwdheid en hoesten.
• Onregelmatige menstruatie.
• Hartkloppingen.

Zelden

• Pijnlijke ontstekingen in de mond.
• Beschadiging van botten. Dit merkt u aan ernstige pijn in de botten, in de kaak of gewrichten. Raadpleeg bij een dergelijke pijn uw arts.
• Ontsteking van de alvleesklier. Waarschuw een arts bij plotselinge hevige pijn in uw bovenbuik.
• Longproblemen. Neem contact op met uw arts bij hoesten en bemoeilijkte ademhaling.
• Eierstokcysten. Meestal merkt u hier niets van, maar soms veroorzaken ze vage buikpijn, of problemen met de menstruatie.

• Trombose, waarbij een bloedstolseltje een bloedvat kan afsluiten. Dit gebeurt meestal in een been, soms komt het bloedstolsel in de longen terecht. U kunt trombose herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms aan pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed. Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts, of ga meteen naar de Eerste-Hulpdienst.
• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u onder andere aan jeuk, galbulten, rode huid, huiduitslag, griepachtige verschijnselen, koorts, spierpijn, zwellingen in het gezicht, benauwdheid of flauwvallen. Waarschuw dan een arts.
  Blijkt u overgevoelig, dan mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor sirolimus. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het niet opnieuw krijgt.
• Meer kans op huidkanker en, zeer zelden, op lymfeklierkanker. Dit ontstaat sneller door de invloed van UV-licht.
  Ga niet overmatig zonnebaden of onder UV-licht van zonnebank of solarium. Gebruik bij blootstelling aan fel zonlicht altijd een zonnebrandmiddel met een hoge beschermingsfactor.

Zeer zelden

• Ernstige aandoening van de hersenen (deze aandoening heet PRES). Waarschuw uw arts bij sufheid, verwardheid, hoofdpijn, slechter zien en epileptische aanvallen.

Raadpleeg uw arts als u last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Heeft Rapamune wisselwerkingen met andere medicijnen?

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje 'samenstelling'.

Overleg met uw arts als u een van de volgende medicijnen heeft voorgeschreven gekregen.

Sommige van deze medicijnen mag u helemaal niet gebruiken. In andere gevallen moet uw arts u op de combinatie met sirolimus instellen. Daarna mag u alleen stoppen met deze medicijnen of met sirolimus in overleg met uw arts. Anders heeft u kans op ernstige bijwerkingen van sirolimus of het andere medicijn.
Meestal moet de arts die het andere medicijn voorschrijft, eerst overleggen met de arts die sirolimus heeft voorgeschreven.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Ciclosporine, een andere afweerremmer. Ciclosporine kan de werking en de bijwerkingen van sirolimus versterken. Neem sirolimus daarom altijd 4 uur NA ciclosporine in. Vraag uw apotheek eventueel om een innameschema.
  Ook vergroot langdurig gebruik van ciclosporine de kans op bijwerkingen op de nier. De arts zal de combinatie met ciclosporine daarom meestal niet langer dan 3 maanden voorschrijven.
• De antibiotica claritromycine en erytromycine. De wisselwerking is niet van belang voor de medicijnen die u op de huid aanbrengt;
• De antischimmel-medicijnen fluconazol, itraconazol, ketoconazol, posaconazol en voriconazol. De wisselwerking is niet van belang voor de medicijnen die u op de huid of slijmvliezen aanbrengt;
• Vaccins. Dit medicijn kan de werkzaamheid van sommige soorten vaccins verminderen en de kans op bijwerkingen door de vaccins vergroten. Overleg met uw apotheker of arts als u gevaccineerd moet worden.
• De hartmiddelen diltiazem en verapamil.
• Het kruidenmiddel tegen depressieve klachten sint-janskruid;
• De epilepsiemiddelen carbamazepine, fenobarbital, primidon en fenytoïne. Deze medicijnen worden ook vaak voor andere aandoeningen gebruikt, zoals zenuwpijn en manische depressiviteit.
• De tuberculose-medicijnen rifampicine en rifabutine;
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Als ik Rapamune gebruik, mag ik dan...

autorijden?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alcohol drinken?
Te veel alcohol is niet goed voor de lever. Sirolimus kan leverafwijkingen geven. Gebruik daarom niet te veel alcohol. Eén of twee glazen per dag is in het algemeen geen probleem. Overleg hierover met uw arts.

alles eten?
Drink geen grapefruitsap en eet geen grapefruits. Grapefruit versterkt het effect van sirolimus, waardoor bijwerkingen kunnen ontstaan. Mocht u stoppen met sirolimus, dan kunt u vanaf een dag daarna weer grapefruitsap drinken of grapefruits eten.

Wat moet ik doen als ik een dosis vergeten ben?

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Merkt u dat dit niet altijd lukt? Praat erover met uw arts.

Mocht u toch een dosis vergeten zijn.

Gebruikt u sirolimus in combinatie met ciclosporine (een andere afweeronderdrukker)?
U mag beide middelen niet tegelijkertijd innemen. Volg daarom de volgende instructie: duurt het nog meer dan 4 uur voordat u de ciclosporine moet gebruiken? Neem de dosis sirolimus dan alsnog. Moet u binnen 4 uur de volgende dosis ciclosporine gebruiken? Neem de sirolimus dan niet in, maar raadpleeg uw arts.

Gebruikt u sirolimus NIET in combinatie met ciclosporine? Duurt het nog meer dan 8 uur voordat u de volgende dosis gebruikt? Neem de vergeten dosis dan alsnog. Duurt het nog minder dan 8 uur voordat u de volgende dosis gebruikt? Neem de sirolimus dan niet in, maar raadpleeg uw arts.

Neem nooit een dubbele dosis om een vergeten dosis in te halen.

Kan ik zomaar stoppen met Rapamune?

Stop niet zomaar met het gebruik van dit medicijn. De kans op afstoting van het getransplanteerde orgaan is dan groot. Raadpleeg uw arts als u wilt stoppen.

Disclaimer

Deze tekst is opgesteld door het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP. Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven medicijn en op andere, wetenschappelijke bronnen. De officieel geregistreerde gegevens van dit medicijn bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen vindt u op: www.cbg-meb.nl . Hoewel bij het opstellen van de tekst uiterste zorgvuldigheid is betracht, is de KNMP niet aansprakelijk voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in deze tekst.